Translate - ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ

SLIDESHOW / ZAKYNTHOS

Ενεργοί μικροοργανισμοί, το «θαύμα της φύσης»


Έχουν μέγεθος 0,1 mm, βρίσκονται παντού και δεν είναι ορατοί με το μάτι, αλλά με μικροσκόπιο, όμως τους αποκαλούν «θαύμα της φύσης», που βρίσκει εφαρμογή από τη γεωργία και την κτηνοτροφία μέχρι τις δουλειές του σπιτιού.

Ο λόγος για τους ενεργούς μικροοργανισμούς, η χρήση των οποίων διαδίδεται στην ελληνική αγορά και κερδίζει ολοένα και περισσότερους φίλους, καθώς οι εφαρμογές τους έχουν «χειροπιαστά» αποτελέσματα.

«Σε διάστημα περίπου ενός έτους ενημερώσαμε πάνω από εκατό άτομα για τη φιλοσοφία και τη χρήση των ενεργών μικροοργανισμών» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το ιδρυτικό μέλος της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης «Σπείρα Γης» Γιώργος Μπουκιστιάνος.

Πρόσθεσε δε, ότι όσοι χρησιμοποίησαν ενεργούς μικροοργανισμούς (εφαρμογές σε καλλιέργειες, κτηνοτροφικές μονάδες, αλλά και στο νοικοκυριό) έμειναν ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα.

Οι ενεργοί μικροοργανισμοί ανακαλύφθηκαν το 1968 από τον Ιάπωνα καθηγητή Γεωργίας Τερούο Χίγκα (Teruo Higa), ως μια εναλλακτική λύση στη χρήση χημικών ουσιών στη γεωργία και αξιοποιούνται-με επιτυχία- και σε άλλες χρήσεις.

Πρόσφατα, πρόσθεσε ο κ. Μπουκιστιάνος, έγιναν εφαρμογές ενεργών μικροοργανισμών σε δήμο του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης για την εξάλειψη της δυσοσμίας που προέρχεται από τους κάδους απορριμμάτων.

Ορισμένοι τομείς εφαρμογής των ενεργών μικροοργανισμών είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία, η καθαριότητα και ο καθαρισμός των οικοσυστημάτων.

"Η χρήση των ενεργών μικροοργανισμών στην μελισσοκομία."

Πριν δύο χρόνια απέκτησα 10 παραφυάδες των τεσσάρων πλαισίων και μπήκα  στο στίβο της μελισσοκομίας.
 Η γνωριμία με τους ΕΜ (ενεργούς μικροοργανισμούς) έγινε το 2008 σε σεμινάριο της Κωνσταντίνας Ζαφειροπούλου ( εταιρεία emhellas) στην Παλαιόχωρα Χανίων, όπου εκεί οι συμμετέχοντες είδαμε τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της χρήσης τους στα θερμοκήπια του βιοκαλλιεργητή Νίκου Θεοδωράκη .
Έτσι λοιπόν ξεκινώντας στην πράξη την μελισσοκομία την άνοιξη του 2010, χρησιμοποίησα τους ΕΜ εξαρχής και σχεδόν αδιάλειπτα έως σήμερα στην καθημερινή μελισσοκομική πρακτική.

Τι είναι όμως οι ΕΜ και πώς η δράση τους ωφελεί την φύση;

Οι Ενεργοί Μικροοργανισμοί (ΕΜ), είναι ένα μείγμα διαφόρων ωφέλιμων μικροοργανισμών που αποτελείται κυρίως από βακτήρια γαλακτικού οξέος, φωτοσυνθετικά βακτήρια, διάφορα είδη μαγιάς και ζυμομύκητες.
To ιδιαίτερο στην  ανακάλυψη του Dr. HIGA είναι ότι ενώ οι ίδιοι οι μικροοργανισμοί υπάρχουν μεμονωμένοι στη φύση και η δράση τους είναι περιορισμένη, συγκεντρωμένοι σε κατάλληλο μείγμα παρουσιάζουν πολλαπλάσια συνεργιστική δράση.
Οι βάκιλοι φωτοσύνθεσης, οι γαλακτοβάκιλοι, οι ζυμομύκητες και τα ωφέλιμα actinomyces με τους μικροοργανισμούς παράγονται προϊόντα μεταλλαγής της ύλης, όπως χειλικές ουσίες, αντιβιοτικά, φυσικές ορμόνες, βιταμίνες, ένζυμα, αντιοξειδωτικές ουσίες οι οποίες είναι δυνατόν να απορροφηθούν άμεσα από τα φυτά.
Αυτά τα προϊόντα είναι σε θέση να διεγείρουν την ανάπτυξη των φυτών και να αυξήσουν τη φυσική αντίσταση του εδάφους των φυτών και των ζώων, αναστέλλοντας έτσι τις ασθένειες.

Αρμονική αλληλεξάρτηση λακτοβάκιλων και μελισσών.

Οι λακτοβάκιλοι κατοικούν ως φυσική χλωρίδα στον πρόλοβο των μελισσών, παράγοντας γαλακτικό οξύ, αντιμικροβιακές ουσίες όπως οργανικά οξέα, υπεροξείδιο του υδρογόνου και αντιμικροβιακά πεπτίδια που προστατεύουν τις μέλισσες από διάφορους παθογόνους μικροοργανισμούς.
Η αποθηκευμένη γύρη γνωστή ως μελισσόψωμο περιέχει λακτοβάκιλους οι οποίοι συντελούν μάλιστα στην παραγωγή του και μαζί με τα προϊόντα του μεταβολισμού τους που προαναφέραμε μεταφέρονται στις προνύμφες με τις παραμάνες μέλισσες.

Έχει αποδειχτεί με επιστημονικές έρευνες ότι η χλωρίδα αυτή που σταδιακά μέσω της διατροφής δημιουργείται στον πεπτικό σωλήνα της προνύμφης και του όξινου pH που δημιουργεί, μπορεί να δράσει αποτελεσματικά κατά της βλάστησης και του πολλαπλασιασμού των σπορίων του βάκιλου της Αμερικανικής και Ευρωπαϊκής σηψηγονίας (Paenibacillus larvae και Melissococcus pluton), προφυλάσσοντας έτσι το μελίσσι από την μόλυνση.

Η φυσική αυτή χλωρίδα των μελισσών δηλητηριάζεται από την υπέρμετρη χρήση ζαχαρούχων τροφών, καθώς εκτός από το φυσικό νέκταρ και το μέλι, όλα τα σάκχαρα που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι ως υποκατάστατα θανατώνουν τους λακτοβάκιλους.
Έτσι τα μελίσσια μας αδυνατίζουν χάνοντας ένα σημαντικό σύμμαχο τους στην αντιμετώπιση ασθενειών, καθώς τα οργανικά οξέα των λακτοβάκιλων εμποδίζουν την βλάστηση των σπορογόνων βακτηρίων.

Πως βοηθάνε οι Εμ τις μέλισσες;

Οι ενεργοί μικροοργανισμοί οι οποίοι περιέχουν κυρίως βακτήρια του γαλακτικού οξέος, δρουν με παρόμοιο τρόπο  με τους λακτοβάκιλους όσον αφορά την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού των μελισσών . Είναι σαν να λέμε μία προ βιοτική τροφή για τις μέλισσες η οποία βοηθάει στην διατήρηση καλής χλωρίδας στο γαστρεντερικό σύστημα της μέλισσας η οποία έμμεσα βοηθάει στην αντιμετώπιση των ασθενειών.
Αυτός είναι ο ένας τρόπος με τον οποίο δρουν στο μελίσσι οι Εμ μέσω της προσθήκης τους από τον μελισσοκόμο στην τροφή των μελισσών και την διάχυση τους με την τροφάλλαξη σε όλο το σμήνος.
Ο δεύτερος τρόπος που στηρίζουν την υγεία των μελισσών είναι η απευθείας απολυμαντική δράση τους στο εσωτερικό της κυψέλης, καθώς το όξινο pH των ΕΜ, τα βακτήρια του γαλακτικού οξέος και  τα οργανικά οξέα που περιέχουν, καταπολεμούν τα σπόρια της Nosema apis, Nosema ceranae, Αμερικανικής σηψηγονίας και τις βλαστικές μορφές της Ευρωπαϊκής σηψηγονίας με το ψεκασμό τους σε κυψέλες, κερήθρες, πλαίσια και εξοπλισμό.

Προσωπικές εμπειρίες από την χρήση των Εμ και ενδεικτική χρήση τους.

Χρησιμοποίησα αρχικά το προϊόν Εμ1 την άνοιξη του 2010 ( ΕΜ1:ενεργοί μικροοργανισμοί από τους οποίους με αναερόβια ζύμωση παρασκευάζεται το
ΕΜα) στο σιρόπι τροφοδοσίας σε αναλογία 0.5-2%.
Το σιρόπι τραβιότανε με όρεξη από τις παραφυάδες, οι οποίες γίνανε πολυπληθή σμήνη και σύντομα διαπίστωσα ότι χρειαζόμουν μεγαλύτερη ποσότητα διαλύματος μικροοργανισμών προκειμένου να καλύψω τις υγρές τροφοδοσίες.

Έτσι παρασκεύασα το ΕΜα και ξεκίνησα προσθήκη στο σιρόπι τροφοδοσίας σε διάφορες περιεκτικότητες και ποσότητες πειραματικά, από 1 % v/v μέχρι και 10% v/v, από 250-1000 ml σιροπιού κάθε φορά ενώ για μεγάλα χρονικά διαστήματα τροφοδοτούσα κάθε μέρα.
Ποτέ δεν έτυχε να δω κάτι ανησυχητικό στα σμήνη, όμως παρατήρησα ότι για συγκεντρώσεις Εμα, μεγαλύτερες από 2,5% v/v μειώνεται η προθυμία των μελισσών να τραβήξουν το σιρόπι από τον τροφοδότη, σε μεγάλου όγκου τροφοδοτήσεις.
Τα μελίσσια ξεχειμώνιασαν όλα υγιή με μεγάλους πληθυσμούς μελισσών, παρά την μεγάλη προσβολή βαρρόα που είχα λόγω μη έγκαιρης καταπολέμησης και βοηθήσανε με γόνους και πληθυσμούς να φτιάξω άλλα 20 δεκάρια μελίσσια το ίδιο καλοκαίρι από 5 παλιές μέλισσες που μου χάρισαν.

Την επόμενη μελισσοκομική χρονιά το 2011 και έκτοτε χρησιμοποιώ το EMα αδιάλυτο με απευθείας ψεκασμό των μελισσών κατά το τέλος κάθε επιθεώρησης πάνω στα πλαίσια και για απολύμανση πάνω σε κυψέλες, κερήθρες και εξοπλισμό.
.
 Η κάθε δόση ανα μελίσσι είναι προσεγγιστικά 20 ml, χωρίς όμως να υπάρχει περιορισμός στην ποσότητα που μπορούμε να δώσουμε, καθώς μπορούμε κυριολεκτικά να κάνουμε το σμήνος μπάνιο (!) χωρίς να έχουμε κανένα πρόβλημα.
Οι μέλισσες αρχικά συμπεριφέρονται όπως κατά τον ψεκασμό με νερό, ηρεμούν και κρύβονται κάτω από τα πλαίσια. Στην περίπτωση όμως του ψεκασμού με Εμα, ανεξαρτήτως εποχής αν καθυστερήσουμε λίγα δευτερόλεπτα θα δούμε εκατοντάδες συλλέκτριες να έχουν ανεβεί πάνω στα πλαίσια και να τραβάνε αυτούσιο το διάλυμα χωρίς αυτό να περιέχει ίχνος ζάχαρης.

Χρησιμοποιώ επίσης το EMα στη διεγερτική τροφοδοσία σε ποσότητες σιροπιού
150-250 ml ανά μελίσσι και σε περιεκτικότητες 1-2,5% v/v .

Παρατηρήσεις- ιστορικό ασθενειών.

Τα μελίσσια έπειτα από δύο τρύγους πέρυσι στο θυμάρι ξεχειμώνιασαν σε μέρος με υψηλή υγρασία  (με έντονη προσβολή από το  Nosema ceranae στο ιστορικό της περιοχής), παρόλαυτα οι απώλειες ήταν γύρω στο 10% και οι περισσότερες αφορούσανε αδύνατα μελίσσια στα 3-4 πλαίσια.

Είχα νωρίς φέτος ενδείξεις προσβολής από το  Nosema ceranae σε ένα δυνατό δεκάρι μελίσσι που βρισκόταν σε σκιά μεγάλο μέρος της μέρας και σε τρία των
5-6 πλαισίων, τα οποία διέλυσα και αξιοποίησα τις βασίλισσες τους.

Σηψηγονίες δεν εμφανίστηκαν καθόλου έως τώρα στο μελισσοκομείο, ενώ είχα πέρυσι ένα περιστατικό ασκοσφαίρωσης σε μελίσσι από αφεσμό .
 Αντιβιοτικά δεν έχω χρησιμοποιήσει ποτέ στις μέλισσες, παρά τις παραινέσεις μελισσοκόμων για "προληπτική" χρήση τους τον Μάρτιο για το
 Nosema ceranae και τον Σεπτέμβρη για την Αμερικανική σηψηγονία.

Σύνοψη-Επίλογος

Το χρονικό διάστημα που έχω τις μέλισσες είναι βραχύ και ο αριθμός των σμηνών (περίπου 60) μικρός για στατιστική επεξεργασία και σίγουρα αποτελέσματα.

Να ξεκαθαρίσω στο σημείο αυτό πως δεν έχω κάποιο οικονομικό όφελος από την παρούσα δημοσίευση και δεν θα την πραγματοποιούσα αν δεν υπήρχε το έντονο ενδιαφέρον συναδέλφων μελισσοκόμων για το πώς να χρησιμοποιήσουν ένα βιολογικό σκεύασμα όπως οι ΕΜ ενάντια στις ασθένειες των μελισσών.
Το κόστος παρασκευής και αγοράς του ΕΜα είναι σχετικά μικρό αφού τα υλικά για να φτιάξεις 30 λίτρα ΕΜα στοιχίζουν περίπου 35 ευρώ και για κάποιους μελισσοκόμους αυτή η ποσότητα μπορεί να φτάσει για όλη τη μελισσοκομική χρονιά. Ο εξοπλισμός για τη ζύμωση είναι μία αντίσταση ενυδρείου, ένα πλαστικό δοχείο κατάλληλο για τρόφιμα και ένα πεχαμετρικό χαρτί για τον τελικό έλεγχο της ζύμωσης.
 Μπορούμε πριν την ζύμωση να προσθέσουμε λίγα κλωνάρια από αρωματικά βότανα, πχ φασκομηλιά, ρίγανη, θυμάρι, ακόμα πιπερόνι ή και σκόρδο, για να κάνουμε το διάλυμα ΕΜα πιο αποτελεσματικό  ενάντια στη Νοζεμίαση, ενώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά το παρασκεύασμα μας, αντί για εσάνς στις συνενώσεις και στις προσθήκες νέων βασιλισσών στα σμήνη.

Ελπίζω να φανεί χρήσιμο το παρόν δημοσίευμα  και εύχομαι στους συναδέλφους μελισσοκόμους μία καλή μελισσοκομική χρονιά."

Λευτέρης Παναγιωτάκης
Χημικός-Μελισσοκόμος

 ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΚΑ ΣΑΣ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ:



Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΜ ΣΤΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ

Με την ΕΜ-τεχνολογία στοχεύουμε στην εξάπλωση των ενεργών μικροοργανισμών,
οι οποίοι υπερισχύουν στους βλαβερούς οργανισμούς και καθαρίζουν το περιβάλλον,
περισυλλέγουν τις επικίνδυνες ρίζες του οξυγόνου και διαθέτουν στο έδαφος
θρεπτικά συστατικά.
Μια επαναστατική ανακάλυψη, η χρήση των ΕΜ -των ενεργών μικροοργανισμών-,
έχει προκαλέσει ήδη ένα σημαντικό κίνημα στην Ευρώπη. Ο Ιάπωνας καθηγητής
Γεωπονίας Teruo Higa, αναζητώντας τους παράγοντες γονιμότητας του εδάφους, πριν
από τριάντα χρόνια, κατόρθωσε να ανακαλύψει ένα μίγμα μικροοργανισμών, το
οποίο είναι σε θέση να αναστρέψει τις αρνητικές επιπτώσεις της σύγχρονης
κοινωνίας. Εντωμεταξύ η ανακάλυψη αυτή έχει εξελιχθεί σε μια εκτεταμένη
τεχνολογία με φανταστικές δυνατότητες εφαρμογής, αρχικά στη γεωργία, στην
κτηνοτροφία, στην παραγωγή τροφίμων και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Η σύσταση των ΕΜ
Στο αυθεντικό παρασκεύασμα του καθηγητού Higa, το ΕΜ1, συνυπάρχουν τα
βακτήρια γαλακτικού οξέος, μαγιάς και φωτοσύνθεσης, τα οποία γνωρίζουμε από
την παραγωγή τροφίμων και δεν είναι βέβαια γενετικά τροποποιημένα.. Το
εντυπωσιακό είναι ότι οι αερόβιοι μικροοργανισμοί, δηλαδή αυτοί που χρειάζονται
οξυγόνο για να επιβιώσουν, και οι αναερόβιοι, που δεν χρειάζονται οξυγόνο,
βρίσκονται σε ισορροπία και έτσι επιδρούν συνολικά στην αναζωογόνηση, την
επανασύνδεση και την αντιοξείδωση του περιβάλλοντος. Το γεγονός ότι το
εντυπωσιακό αυτό μείγμα των ΕΜ δεν απαιτεί π.χ. οξυγόνο για να αναπτυχθεί,
αποτελεί το κλειδί της κατανόησης των διαφόρων εφαρμογών του στη γεωργία.
Οι δράσεις των ΕΜ
Οι τρεις βασικές δράσεις των ΕΜ είναι:
- Ο καθαρισμός, δηλαδή η αποικοδόμηση των διαδικασιών σήψης, των ενοχλητικών
οσμών και των τοξικών ουσιών του περιβάλλοντος.
- Η αντιοξειδωτική ικανότητα, δηλαδή η περισυλλογή των επικίνδυνων ριζών του
οξυγόνου.
- Η ζύμωση, δηλαδή η μετατροπή των οργανικών υπολειμμάτων σε πολύτιμες πρώτες
ύλες.
Σημαντική είναι η εφαρμογή των ΕΜ στη γεωργία, στην αναζωογόνηση των
οργανισμών του εδάφους και στην παραγωγή οργανικού λιπάσματος (Bokasi) με τη
διαδικασία της ζύμωσης, κατά την οποία δημιουργούνται πολύτιμες λειτουργικές
ουσίες, όπως π.χ. σακχαρούχες ουσίες, αλκοόλες, οργανικά οξέα, αμινοξέα,
βιταμίνες, ένζυμα και αντιοξειδωτικές ουσίες. Αυτές οι πολύτιμες βιο-λειτουργικές
ουσίες είναι η καλύτερη τροφή για άλλους μικροοργανισμούς, οι οποίοι στη συνέχεια
τρέφουν τα φυτά.
- Στην κτηνοτροφία οι ΕΜ φροντίζουν για ένα υγιές κλίμα στον στάβλο, με την
εξαφάνιση των διαδικασιών σήψης και της δυσοσμίας, καθώς και για την παραγωγή
ζωοτροφών με τη διαδικασία της ζύμωσης,η κατανάλωση της τροφής η οποία είναι
εμπλουτισμένη με τους ΕΜ, ελαχιστοποιεί τις διάρροιες των ζώων και δημιουργεί
ένα ισχυρό αμυντικέ σύστημα ώστε οι ασθένειες να περιορίζονται σημαντικά. Αυτό
έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους και την παραγωγή ποιοτικών
προϊόντων (γάλα, αυγά κλπ)
Επίσης οι ΕΜ δίνουν γευστικότερο άρωμα και μεγαλύτερη διάρκεια συντήρησης στα
λαχανικά και τα φρούτα. Επιδρούν στην παραγωγή υψηλής ποιότητας κομπόστ,
βελτιώνουν τη δομή του εδάφους και το βοηθούν να συγκρατεί την υγρασία,
συμβάλλοντας έτσι στην υγιή ανάπτυξη των φυτών και των ζώων.
 Στην μελισσοκομία έχουμε επίσης παρατηρήσει ότι ενισχύει τις μέλισσες να
αντέχουν στις πολύ χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες, ώστε ο χειμώνας (Γερμανία)
να μην τις επηρεάζει.
Οι δυνατοί πληθυσμοί συλλέγουν εγκαίρως τη γύρη για την τροφή των νεαρών
μελισσών, πράγμα το οποίο διεγείρει τη βασίλισσα να κάνει πολύ νωρίτερα τα αυγά
της.
Ο πληθυσμός αυξάνει δυναμικά και όταν αρχίζει η ανθοφορία υπάρχουν πολλές
εργάτριες για να μαζέψουν μεγάλες ποσότητες μελιού.
Θα μπορούσαμε να διευκρινίσουμε ότι η τεχνολογία των ΕΜ χρησιμοποιείται
πρωτίστως προληπτικά για την ενίσχυση των μελισσών. Συστήνουμε να τοποθετείται
ένα δοχείο με νερό μέσα στην κυψέλη, στο οποίο θα έχουμε βάλει το ΕΜ 1 στις εξής
αναλογίες:
20 ml EM 1, σε 10 λίτρα νερό.
Έχουμε παρατηρήσει ότι οι μέλισσες προτιμούν αυτό το νερό και δεν πηγαίνουν
πλέον να πιούν νερό στα κοντινά ρυάκια. Επιπλέον, όταν παίρνουμε το μέλι από την
κυψέλη, αναμειγνύουμε ΕΜ 1 και στην τροφή που προσθέτουμε για να
αντικαταστήσουμε το μέλι.
Έχει παρατηρηθεί ότι βελτιώνεται σημαντικά η διάρροια (Nosema) που πλήττει πολύ
συχνά τα μελίσσια, επίσης βοηθά και στην αμερικάνικη νόσο «σάπιο γόνο», την
οποία εμείς οι μελισσοκόμοι είμαστε υποχρεωμένοι να την αναφέρουμε στο
υπουργείο Γεωργίας, καθώς και στη νόσο «ασβεστόγονο».
Μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι αυτές οι αρρώστιες δεν έπληξαν τα δικά μας μελίσσια
παρά το γεγονός ότι γειτονικές κυψέλες υπέφεραν από αυτές.
Επίσης συνάδελφοι στη Γερμανία χρησιμοποιούν την Τεχνολογία των ΕΜ για
προληπτικούς λόγους με άριστα αποτελέσματα στις παρακάτω δοσολογίες:
Διάλυμα του ΕΜ 1 σε νερό 1 : 200
ΕΜ Journal 4 Μαΐου 2004, στη Γερμανική γλώσσα
Συμπέρασμα:
1. Τακτικοί ψεκασμοί εκτός των κυψελών στην κοντινή γύρω περιοχή (1 : 200)
2. Ψεκασμούς στην είσοδο έξοδο της κυψέλης κάθε 9 ημέρες ,καθώς επίσης
όταν ελέγχεται ο πληθυσμός (1: 100)
3. τοποθετείται ένα δοχείο με νερό μέσα στην κυψέλη, στο οποίο θα έχουμε
βάλει το ΕΜ 1 στις εξής αναλογίες: 20 ml EM 1 σε 10 λίτρα νερό
4. Τοποθετούνται επίσης τα ΕΜ Χ κεραμικά στο νερό
5. Στο ξεχειμώνιασμα αναμιγνύεται στο ζυμάρι και το ΕΜ 1 και ΕΜ Χ αλάτι
6. Επίσης μπορούμε να προσθέσουμε και ένα βοτανόζουμο από χαμομήλι,
τσουκνίδα άγριο ραδίκι και βαλεριάνα
ΕΜ Hellas
Κατάστημα λιανικής πώλησης
Βουλιαγμένης 249 τκ 17237
Δάφνη- Αθήνα
τηλ. 210-9765464
κιν.: 6978 -912 593,
email-emhellas@otenet.gr

www.emhellas.com

Δημοσίευση σχολίου

Copyright © XΡΥΣΟ ΜΕΛΙ ΖΑΚΥΝΘΟΥ. Designed by John Tsipas